Kritisch en creatief denken van basisscholieren 2017-2021

13 juli 2022

De rol van niet-cognitieve vaardigheden in het onderwijs

Om goed te kunnen leren hebben jongeren meer nodig dan alleen kennis. Vanuit de literatuur en onderwijspraktijk wordt steeds vaker de relevantie van niet-cognitieve vaardigheden naar voren gebracht. Nu gaat het daarbij om een veelheid van vaardigheden en competenties, waarvoor geen eenduidige aanduiding gebruikt wordt. In deze factsheet gaan wij op een verschillende niet-cognitieve vaardigheden en competenties: vindingrijkheid, nieuwsgierigheid, kritisch denken en probleemoplossend vermogen. Dit zijn vaardigheden en competenties waarvan we op basis van eerdere literatuur weten dat ze van belang zijn voor onderwijsuitkomsten en uitkomsten later in de loopbaan én waarvan we weten dat deze ook beïnvloedbaar zijn binnen het onderwijs.

Scholen/besturen die hebben deelgenomen aan de gegevensverzameling kunnen de cijfers van hun eigen school/bestuur inzien in de digitale terugkoppeling, via deze link. Hiervoor is de inlogcode nodig die bestuurders en schoolleiders van deelnemende scholen hebben ontvangen.

Resultaten in het kort:

Vindingrijkheid

In 2017 en 2019 geeft 35 tot 50% van de leerlingen aan vindingrijk te zijn, in 2021 is dit 30 tot 40%.
Midden-Limburg, Sittard-Geleen en Maastricht-Heuvelland scoren in 2019 significant hoger dan Noord-Limburg en Parkstad-Limburg, hoewel in diezelfde regio’s is de vindingrijkheid in 2021 lager scoren dan in de voorgaande jaren. In Maastricht-Heuvelland zien we in 2021 een hogere score dan in Noord-Limburg, Sittard-Geleen en Parkstad-Limburg.
Er zijn geen verschillen te zien tussen jongens en meisjes. Wel valt op dat de vindingrijkheid van beide groepen elk jaar gedaald is.
Leerlingen met mbo-opgeleide ouders en leerlingen voor wie we het opleidingsniveau van de ouders niet weten scoren over het algemeen lager op vindingrijkheid dan leerlingen met wo-opgeleide ouders. Leerlingen met wo-opgeleide ouders scoren hoger dan alle andere groepen in 2017 en 2021.

Kritisch denken

In 2017 geeft 40% van de leerlingen aan kritisch over dingen na te denken, in 2021 geeft 35% dit aan.
In 2017 scoort Parkstad Limburg lager dan in Sittard-Geleen en Maastricht-Heuvelland. Ook in 2021 scoort Parkstad Limburg lager dan Maastricht-Heuvelland. Daarnaast is er in 2021 een daling te zien in het kritisch denken in Sittard-Geleen en Maastricht-Heuvelland.
In 2017 scoren jongens hoger dan meisjes, in 2021 zien we dit verschil niet terug. Wel scoren beide groepen lager in 2021.
Leerlingen met ouders met een wo-opleiding scoren significant hoger dan alle andere groepen in beide jaren. Ook is er een daling te zien bij leerlingen met hbo- en wo-opgeleide ouders en leerlingen met ouders van wie we het opleidingsniveau niet weten in 2021.

Probleemoplossend vermogen

In 2017 gaf 45% van de kinderen aan goed te zijn in het oplossen van problemen, 51% zei dat ze als ze een probleem tegenkomen een plan bedenken om het op te lossen. In 2021 is dit gedaald naar 35% en 45%. In 2021 geven meer kinderen aan dat ze argumenten hebben als ze een beslissing nemen dan in 2017 (40% in 2017, 51% in 2021).
Leerlingen in Sittard-Geleen en Maastricht-Heuvelland scoren hoger dan leerlingen in Parkstad Limburg in 2017. Ook in 2021 scoort Parkstad Limburg lager dan Maastricht-Heuvelland.
In 2017 zijn er geen significante verschillen te zien, maar in 2021 is de score van meisjes hoger dan die van jongens. In beide groepen is een daling te zien in 2021.
In 2017 en 2021 is de score van leerlingen met wo-opgeleide ouders hoger dan die van leerlingen met mbo-opgeleide ouders of ouders van wie de de opleiding niet weten. De score van leerlingen met hbo-opgeleide ouders is in 2017 en 2021 ook hoger dan die van leerlingen met ouders van wie we de opleiding niet weten. Bij alle groepen is er een daling te zien in 2021.

Nieuwsgierigheid

In 2017 vindt zo’n 55 tot 60% zichzelf nieuwsgierig, in 2019 geeft 55 tot 65% dit aan. In 2021 geeft 50 tot 55% aan zichzelf nieuwsgierig te vinden.
In 2019 scoort Noord-Limburg lager dan de overige regio’s. In 2021 is de score in Maastricht-Heuvelland hoger dan in Sittard-Geleen en Noord-Limburg. In 2021 is er een daling te zien in Sittard-Geleen en Parkstad-Limburg.
In alle jaren scoren de jongens hoger op nieuwsgierigheid dan de meisjes. Bij de jongens is er een significante daling te zien in nieuwsgierigheid in 2021.
In alle drie de jaren scoren leerlingen met ouders met een wo-opleiding significant hoger dan leerlingen met ouders met een mbo-opleiding, in 2017 en 2021 scoren zij ook hoger dan leerlingen met ouders waarvan we de opleiding niet weten.

De volledige pdf is hier te downloaden