Kritisch denken en probleemoplossend vermogen van basisscholieren 2017-2023

15 juni 2024

Om goed te kunnen leren hebben kinderen meer nodig dan alleen kennis. Vanuit de literatuur en onderwijspraktijk wordt steeds vaker de relevantie van niet-cognitieve vaardigheden naar voren gebracht. 

 

Wij gaan in deze factsheet in op een tweetal niet-cognitieve vaardigheden/competenties: kritisch denken en probleemoplossend vermogen. Dit zijn hogere orde vaardigheden als onderdeel van de cognitieve processen die nodig zijn om beslissingen te nemen, systemen te analyseren en problemen aan te pakken[1]. Ze helpen leerlingen om informatie te begrijpen en te verwerken, deze naast hun eigen visie of gedachten leggen, om bijvoorbeeld tot een beargumenteerde aanpak te komen of een helder oordeel te formuleren[2].

 

In een vorige factsheet lieten we zien dat leerlingen in groep 8 in 2023 minder nieuwsgierig en vindingrijk zijn dan eerdere jaren. Dit zijn belangrijke deelvaardigheden voor kritisch denken en probleemoplossend vermogen.

 

Als uw school/bestuur (basisonderwijs) heeft deelgenomen, kunt u ook cijfers voor uw eigen school/bestuur inzien in de digitale terugkoppeling, via deze link. Hiervoor is de inlogcode nodig die bestuurders en schoolleiders van deelnemende scholen hebben ontvangen. Als u geen inlogcode heeft ontvangen, kunt u contact opnemen met Suzanne Zuidema (s.zuidema@maastrichtuniversity.nl).

 

Resultaten in het kort:

Algemeen

  • In 2021 en 2023 geven leerlingen aan minder kritisch na te denken dan in 2017.
  • Leerlingen vinden zichzelf minder probleemoplossend in 2021 en 2023 dan in 2017.

Verschillen naar geslacht

  • De trend in kritisch denken gaat bij jongens tussen 2021 en 2023 weer omhoog, terwijl die bij meisjes dalend lijkt.
  • Er zijn in 2023 geen verschillen tussen jongens en meisjes in hoe probleemoplossend ze zichzelf vinden.

Verschillen naar opleiding ouders

  • Met name leerlingen met hbo- en wo-opgeleide ouders laten een daling zien kritisch denken sinds 2017.
  • Leerlingen met mbo-opgeleide ouders vinden van zichzelf dat ze minder probleemoplossend vermogen hebben dan andere leerlingen.
  • De daling in probleemoplossend vermogen is met name zichtbaar bij leerlingen met hbo- en wo-opgeleide ouders.

Verschillen naar regio

  • De daling in kritisch denken is het kleinst in Maastricht-Heuvelland en het grootst in Sittard-Geleen.
  • Leerlingen in Maastricht-Heuvelland vinden doorgaans van zichzelf dat ze iets meer probleemoplossend vermogen hebben dan leerlingen in sommige andere regio’s.

Download de volledige factsheet